Narsist Ne Demek, Narsistlik Belirtileri ve Çözüm Yolları

Narsist terimi, şişirilmiş bir benlik imajına sajip olan, her yaptığını mükemmel gören ve bu yüzden sürekli takdir edilmeyi bekleyen, empati yeteneğinden yoksun kişiler için kullanılır. Narsistik kişilik bozukluğu ise bu özelliklerin belirgin ve sürekli bir şekilde ortaya çıktığı psikolojik rahatsızlık durumunu tanımlar. Bu rahatsızlık genellikle psikoloji ve psikiyatri gibi alanlarda incelenir.

Narsist sözcüğünün kökeni Yunan mitolojisine dayanır. Mitolojide, Echo adındaki bir peri kızı, Narcissus adındaki kişiye aşık olur fakat Narcissus sadece kendisini seven biri olduğu için bu aşka karşılık vermez. Echo kendisini bir mağaraya kapatır ve günlerce ağlar. Sesi dağlar arasında yankılanarak bugünkü "Eko" kelimesinin türemesine neden olur. Bu duruma acıyan Tanrılar ise Narcissus’u lanetler. Narcissus kendisini o kadar çok beğenir ki bir gün, bir su birikintisindeki yansımasına bakarken kendisine olan hayranlığından dolayı eriyerek yok olur. Narcissus'un yok olduğu yerde latince adı "narcissus" olan nergis çiçeği belirir.

Narsist kişilik bozukluğuna sahip olan kişi, kendine karşı büyük bir hayranlık duyar. Dış dünyadaki hemen her olayda kendini yeterli ve güçlü bulur ve buna uygun tavırlar sergiler. Fakat arkaplanda ise genelde tam oturmamış, zayıf ve kırılgan bir kişilik yapısı bulunur.

Narsist kişiler sürekli olarak kendini beğenmiş davranışlar sergilerken çevresindekilerden övgü ve takdir bekler. Çünkü narsist kişiye göre yaptığı davranış kusursuzdur ve bu nedenle eğer hak ettiği ilgiyi göremezse bu durumda kendilerini mutsuz ve hayal kırıklığına uğramış hissederler.

Narsist kişiler hayata karşı ben merkezlidir. Bu yüzden başkalarının duygularını pek önemsemez ve empati kuramazlar. Diğer insanları manipüle edilecek nesneler olarak görürler. Tartıştığı kişiyi yönlendiremez ise bu durumda öfkelenir ve karşıdaki kişiyi fazlaca eleştirmeye başlayarak, onu değersiz hissettirmeye çalışırlar.

Sıradan insanlarda narsist özellikler zaman zaman ortaya çıkarken, narsistik kişilik bozukluğunda ise bu durum yaşamın her alanına yayılmış durumdadır. Bu kişilerin narsist özellikleri; hayatları, arkadaşlıkları, karşı cinsle ilişkileri ve günlük yaşamlarının her aşamasında fark edilir.

Narsistik kişilik bozukluğu sorunu istatistiksel olaral erkeklerde, kadınlara göre daha fazla görülür. Bu durum toplum yapısının erkeğe yüklediği rolden kaynaklanmaktadır. Araştırmalara göre tüm vakaların yüzde 75'ini erkekler oluşturur. Narsist kişilik bozukluğu genel olarak toplumda yüzde 1-5 aralığında görülür.

Narsizmin Türleri

Narsizmin farklı türleri bulunur ve her biri kendi içerisinde ortak ve farklı özellikler gösterebilir.

Sağlıklı Narsizm: Sağlıklı narsizm normal ve istenen bir durumdur ve hemen her insanda bulunur. Sağlıklı narsizm, kişinin sağlıklı bir özgüvene sahip olması ve haklarını bilmesidir. Bu tür narsizm, kişinin kendine güveni ve kendi değerini takdir etmesiyle karakterizedir.
Büyüklenmeci Narsizm: Bu tür narsizmde, kişi kendisini sürekli olarak diğerlerinden üstün görme eğilimindedir. Kendini övmeye, başkalarını aşağılamaya ve hayranlık beklemeye yönelik bir eğilim vardır.
Savunmasız veya Kırılgan Narsizm: Bu tür narsizmde, kişi kendini derinlemesine değersiz hissedebilir ve başkalarının onu reddedeceğinden veya eleştireceğinden korkabilir. Dışarıdan gelen eleştirilere veya geri çevrilmelere aşırı duyarlı olabilirler.
Cinsel Narsizm: Cinsel narsizm, kişinin cinsellikle ilgili olan ve cinsel çekiciliğine, performansına veya deneyimine aşırı odaklanan bir türdür. Bu kişiler genellikle kendilerini cinsel olarak üstün görme eğilimindedirler.
Somatik Narsizm: Bu tür narsizmde, kişi fiziksel görünüme ve dış görünüşe aşırı önem verir. Kendi vücutlarını ve fiziksel çekiciliklerini sürekli olarak sergilemek ve onay almak isterler.
Serebral Narsizm: Bu tür narsizmde, kişi somatik narsizmin zıttı olarak, fiziksel değil tam tersine zihinsel yeteneklerine, entelektüel kapasitesine ve bilgi birikimine aşırı önem verir. Kendini zeki, bilgili ve entelektüel olarak üstün görmeye eğilimlidirler.
Manevi Narsizm: Manevi narsizmde, kişi kendini ruhsal veya dini bir açıdan özel veya üstün görme eğilimindedir. Kendi ruhsal deneyimlerini diğerlerinden daha önemli veya daha değerli olarak kabul ederler.
Kötü Niyetli Narsizm: Bu tür narsizm, diğerlerini manipüle etmeye, incitmeye veya zarar vermeye yönelik kötü niyetli davranışları içerir. Bu kişiler genellikle diğerlerini kendi çıkarları için kullanma eğilimindedirler ve onlara zarar verebilirler hatta sadizmi de kapsar.

Tedavi edilmemiş narsistik kişilik bozukluğu, hem kişinin hem de çevresindekilerin yaşamını olumsuz etkileyebilir. Tedavi sürecinde uzman yardımı almak ve sabırlı olmak önemlidir.

Narsistlik Belirtileri Nelerdir?

Diğer kişilik bozukluklarında olduğu gibi, narsist kişilik bozukluğunda da belirtiler genellikle gençlik yaşlarının sonları ile yetişkinlik döneminin başlarında ortaya çıkar. Fakat bu durumun tohumları daha da küçük yaşta atılmış olabilir. Bu kişilerde görülen sorunun şiddeti hastalığın boyutuna göre değişkenlik gösterebilir. Narsistik kişilik bozukluğuna sahip kişinin öne çıkan davranışları şunlardır:

Kendisine hayranlık duyulmasını istemek ve ilgi beklemek, bu nedenle küçük başarılarda bile yüksek övülme isteği taşımak.
Kendini fazla önemli görmek ve başkalarından daha üstün olduğunu düşünmek, bu nedenle kibirli tavırlar sergilemek.
Karşısındaki insanlara karşı empati gösterememek ve istediği her şeye sahip olma hakkının olduğuna inanmak.
Başarılarını ön plana çıkarmak ve başarısızlıklarını göstermemek, aynı zamanda abartılı başarılara ve yeteneklere sahip olduğunu düşünmek.
Üst sınıf ve statüde olmaya aşırı önem vermek, ve daha düşük statüde olduğunu düşündüğü kişilere üstünlük taslamak.
Başka insanların her zaman kendisini kıskandığını düşünmek ve gerçekleşmesi neredeyse imkansız hedefler belirlemek.
Güçlü olmak, güzel olmak, başarılı olmak ve zekayla ilgili hayaller kurmak, bu hedeflere ulaşabilmek için çevresindeki insanları kullanmak.
Eleştiriye karşı tahammülsüz olmak ve direktiflerine uyulmaması halinde aşırı agresif tepki göstermek.
Bulunduğu bir toplulukta sadece kendisi konuşacak şekilde kimseye fırsat vermemek.
Hedeflerine ulaşan kişilere karşı yoğun kıskançlık beslemek ve başkalarının sürekli olarak kendisini kıskandığına inanmak.
Hayatta her şeyin en iyisine ulaşma çabası içinde olmak, en pahalı evlere, en pahalı arabalara sahip olmak, en güzel ve en yakışıklı kişi ile birlikte olma isteği.
Hedeflerine ulaşamadığında ya da ulaşamayacağını anladığında depresif bir ruh haline girmek, umutlarını yitirmek.

Bir İnsan Neden Narsist Olur?

Araştırmalara göre, narsistik kişilik bozukluğunun nedenleri tam olarak belirlenememiş olsa da genetik faktörler, çevresel faktörler, sosyal faktörler, travma, doğa, beslenme gibi çeşitli durumlar buna neden olabilmektedir. Narsistliğe etki eden faktörleri şöyle sayabiliriz:

Çocukluk döneminde yaşanan fiziksel şiddet, cinsel taciz ve psikolojik baskı gibi travmatik deneyimler.
Çocukluğun ilk yıllarında anne, baba veya diğer bakım verenler tarafından aşırı derecede övülme veya katı bir şekilde yargılanma.
Kişinin doğal kişilik yapısı ve mizacı.
Stresle başa çıkma yeteneğinin zayıflığı.
Kendini değersiz hissetme ve düşük özsaygı.
Genetik yatkınlık.

Genetik yatkınlık konusuna daha detaylı bir bakış açısı getirildiğinde, narsistik kişilik bozukluğunun doğrudan genetik faktörlerle ilişkilendirilmesine yönelik yeterli bilimsel kanıt bulunmamakla birlikte, aile geçmişinde narsisizm özellikleri bulunan bireylerin kendi yaşamlarında da benzer özelliklerin ortaya çıkma olasılığının arttığı gözlemlenmiştir.

Narsizm Nasıl Tedavi Edilir?

Narsist kişilik bozukluğu yaşayan bireyler, genellikle bu soruna sahip olduklarının farkına varmazlar. Ancak iyileşme sürecinin ilk ve en önemli adımı, kişinin davranışlarının kendi hayatını ve diğer insanlarla olan ilişkilerini nasıl etkilediğinin farkına varmasıdır. Bu nedenle, çevrenizde belirtileri gösteren yakınlarınız varsa, onları nazik bir şekilde bu sorunu yaşadıkları konusunda uyarmak önemli bir adım olabilir.

Narsistik kişilik bozukluğu tedavisinin temel unsuru terapidir. Kişi, terapi süreci boyunca kendi düşünce ve davranış biçimlerinin farkına varmaya başlar. Terapi, bireyin duygusal zorluklarını anlamasına, kendine zarar veren davranışları tanımlamasına ve ilişkilerindeki desenleri görmesine yardımcı olabilir. Terapi sırasında, kişiye empati, ilişki becerileri ve kişisel gelişim konularında destek sağlanabilir.
Ayrıca, eğer narsist kişilik bozukluğu ile ilişkili başka sorunlar varsa, örneğin kaygı veya depresyon gibi, terapiye ek olarak antidepresan veya duygu durum dengeleyici ilaçlar da reçete edilebilir. Ancak, ilaçlar yalnızca semptomları hafifletmek için kullanılır ve altta yatan kişilik yapısını değiştirmez.

Tedaviye başlamak için kişinin kendini ikna etmesi önemlidir. Narsistik kişilik bozukluğu, hem kişinin kendisine hem de çevresindekilerle olan ilişkilerine zarar verebilir. Tedavi süreci, bireyin kendisiyle barışık olmasına ve daha sağlıklı ilişkiler kurmasına yardımcı olabilir.

Linkler: Narsizmin Türleri, Narsistlik Belirtileri Nelerdir?, Bir İnsan Neden Narsist Olur?, Narsizm Nasıl Tedavi Edilir?

Bu içeriği paylaşmak ister misin?